അസർബൈജാനിലെ മതപരമായ പ്രത്യക്ഷ വൈരുദ്ധ്യങ്ങൾ അമ്പരപ്പിക്കുന്നതാണ്  - മതത്തിൻ്റെ കരുത്തുറ്റ പ്രവാഹങ്ങൾ സിരകളിൽ പ്രവഹിക്കുകയും മത സ്പർധ വളർത്തുകയും ചെയ്യുന്നവരല്ല അസർബൈജാനികൾ - അയുക്തികമായ വിശ്വാസത്തിൻ്റെ കരുത്തു കൊണ്ട് മാത്രം ഒരു രാജ്യത്തെ ഒന്നിപ്പിച്ചു നിർത്താനാവില്ല എന്നവർ ചിന്തിക്കുന്നുണ്ടാവും - ബുദ്ധിജീവികളുടെ മൂഡമായ സാമുദായിക വാദം കൊണ്ട് രാജ്യം ചൈതന്യ രഹിതമാവുന്നത് അവർ ഇഷ്ടപ്പെട്ടില്ല -
പല രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നും പലയാനം ചെയ്തെത്തിയവരിൽ യഹൂതന്മാരും ഉണ്ട്. അവരെക്കുറിച്ചാവട്ടെ ഇന്നത്തെ ഭാഷണം.

അസർബൈജാനിലെപർവത യഹൂദന്മാരുടെ ഉത്ഭവം ആർക്കും പൂർണ്ണമായി അറിയില്ല, എന്നിരുന്നാലും അവർ തുടക്കം മുതൽ ഉണ്ടായിരുന്നതായി കരുതപ്പെടുന്നു. അവർ ആറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ അസർബൈജാനിൽ വന്നു. സസാനിഡ് സാമ്രാജ്യത്തിൽ നിന്ന് വേർപെടുത്താൻ ശ്രമിച്ചതിന് മെസൊപ്പൊട്ടേമിയയിൽ നിന്ന് നാടുകടത്തപ്പെട്ടുവത്രെ. 
രാജ്യത്തിൻ്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കിയ ശേഷം, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ മധ്യത്തിൽ പർവത ജൂതന്മാരെ ഗുബ ഖാനേറ്റിലെ ഭരണാധികാരികൾ ഗുബയിലേക്ക്(Quba) ക്ഷണിച്ചു. അവിടെ അവർ സ്വന്തം യഹൂദ ഗ്രാമം സ്ഥാപിച്ചു. (1926 മുതൽ - റെഡ് വില്ലേജ് അല്ലെങ്കിൽ Qırmızı Qəsəbə)
അവർ പരവതാനി നെയ്ത്ത്, തുകൽ ടാനിംഗ് തുടങ്ങിയ കരകൗശലവിദ്യകൾ പരിശീലിക്കുകയും കൃഷി, വൈൻ നിർമ്മാണം, മരുന്ന് ചെടി വളർത്തൽ(Madder) എന്നിവയിൽ ഏർപ്പെടുകയും ചെയ്തു. പർവത ജൂതന്മാർ തങ്ങളെ ജുഹുറ എന്ന് വിളിക്കുകയും പേർഷ്യൻ-ജൂത ഭാഷയായ ജുഹുരി സംസാരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
അസർബൈജാനിലെ മൗണ്ടൻ ജൂതന്മാരുടെ മറ്റൊരു കേന്ദ്രം ഒഗുസ് ആണ്, എന്നിരുന്നാലും സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ്റെ തകർച്ചയ്ക്ക് ശേഷം ഭൂരിഭാഗം പേരും ഇവിടെ നിന്ന് കുടിയേറിയവരാണ്. പർവത ജൂതന്മാരും ഇസ്മായില്ലി ജില്ലയിലെ മുജു ഗ്രാമത്തിൽ യഹൂദ പാരമ്പര്യമുള്ളവരാണ്.

പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ റഷ്യയിലെ ആത്മീയ ക്രിസ്ത്യൻ പ്രസ്ഥാനത്തിൻ്റെ ഭാഗമായി ഉടലെടുത്ത അടുത്ത ബന്ധമുള്ള ഗ്രൂപ്പുകളാണ് സബ്ബോട്ട്നിക്കുകളും ഗേഴ്സും. ശബത്തിൻ്റെ നിരീക്ഷകരെന്ന നിലയിൽ, ശനിയാഴ്‌ചകളിൽ ലൗകികകാര്യങ്ങൾ പ്രവർത്തിക്കുകയോ ചർച്ച ചെയ്യുകയോ ചെയ്യേണ്ടതില്ലെന്ന് അവർ വിശ്വസിക്കുന്നു- ഇംപീരിയൽ റഷ്യൻ ഉദ്യോഗസ്ഥരും ഓർത്തഡോക്‌സ് പുരോഹിതന്മാരും മത നിഷേധികളായ പാഷണ്ഡികളെന്ന് അവർ കണക്കാക്കി. അവരെ അടിച്ചമർത്തുകയും ഒറ്റപ്പെടുത്തുകയും ഒടുവിൽ 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ തുടക്കത്തിൽ പുനരധിവസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. ചിലർ ദക്ഷിണ അസർബൈജാനിലെ ജലീലാബാദ് മേഖലയിൽ എത്തി, പ്രിവോൾനോയ് പോലുള്ള ഗ്രാമങ്ങൾ സ്ഥാപിച്ചു, അത് ഇന്ന് ജൂത പാരമ്പര്യങ്ങൾ നിലനിർത്തുന്ന കുറച്ച് സബ്ബോട്ട്നിക്കുകളുടെ ആവാസ കേന്ദ്രമാണ്.

തിയോക്സ് ഓഡിസം അവകാശപ്പെടുന്ന ഫ്യൂറോപിയൻ ജൂതന്മാരാണ് ashtengin. അസർബൽജനിൽ, അവർ മൊയ്‌നി ബാക്കുവിൽ താമസിച്ചു, 19-ആം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ തുടക്കത്തിൽ ആദ്യമായി ഇവിടെയെത്തി, പിന്നീട്, പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ അവസാനത്തിൽ എണ്ണയുടെ കുതിച്ചുചാട്ടം സൃഷ്ടിച്ച സാമ്പത്തിക അവസരങ്ങളാൽ കൂടുതൽ ആളുകൾ ആകർഷിക്കപ്പെട്ടു.
റഷ്യൻ സിവിൽ യുദ്ധവും  രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധവും, നടക്കുന്ന കാലത്തായിരുന്നു ഇത്. അഷ്കെനാസിം സ്വന്തം ജൂത സ്കൂൾ ലൈബ്രറികൾ, ക്ലബ്ബുകൾ, സാംസ്കാരിക കേന്ദ്രങ്ങൾ എന്നിവ സ്ഥാപിച്ചു, യദിഷ് ഭാഷയിൽ മാസികകളും പത്രങ്ങളും പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു, സോവിയറ്റ് കാലത്ത് s-N20 ലെ അസർബൈജോൺ ഡെമോക്രാറ്റിക് റിപ്പബ്ലിക്കിൻ്റെ (എഡിആർ) പാർലമെൻ്റിൽ അവരുടെ നിരവധി പ്രതിനിധികൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. സോവ്യറ്റ് യുഗത്തിൽ, അവർ ബാക്കുവിൻ്റെ അങ്ങേയറ്റം ബഹുസ്വര സമൂഹത്തിലേക്ക്  വരുകയും അതിൻ്റെ ബൗദ്ധികവും സാംസ്കാരികവുമായ ജീവിതത്തിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കുകയും ചെയ്തു.

അസർബൈജാനിലെ യഹൂദരുടെ മൂന്നാമത്തെ കൂട്ടം ജോർജിയൻ ജൂതന്മാർ എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന കാർട്ട്ലിൻ എബ്രിഗെലിയാണ്.(Ebraélis or Georgian Jews), അവർ ജറുസലേം കീഴടക്കിയതിനും ബാബിലോണിയൻ രാജാവായ നെബുചദ്‌നേസർ II ബിസി 586-ൽ ആദ്യത്തെ ക്ഷേത്രം നശിപ്പിച്ചതിനും ശേഷം  ജോർജിയയിൽ വിവിധ പ്രദേശങ്ങളിൽ താമസിച്ചു. പല ജോർജിയൻ ആചാരങ്ങളും പാരമ്പര്യങ്ങളും സ്വീകരിച്ചു. സാമ്പത്തിക കാരണങ്ങളാൽ 20-ആം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ തുടക്കത്തിൽ ഒരു ചെറിയ സംഘം ബാക്കുവിലേക്ക് താമസം മാറുകയും യഹൂദ മതപരമായ ആചാരങ്ങൾ കർശനമായി നിരീക്ഷിക്കുകയും ചെയ്ത് അവരുടെ ജോർജിയൻ പാരമ്പര്യങ്ങൾ നിലനിർത്തുകയും ചെയ്തു. അവർ വ്യാപാരികളും കരകൗശല വിദഗ്ധരും കൂടാതെ വലിയ റഷ്യൻ-കൊക്കേഷ്യൻ വ്യാപാര സ്ഥാപനങ്ങൾ, സ്റ്റോക്ക് എക്സ്ചേഞ്ചുകൾ, വാണിജ്യ ബാങ്കുകൾ, ജോയിൻ്റ്-സ്റ്റോക്ക് കമ്പനികൾ എന്നിവയുടെ പങ്കാളികളാവുകയും ചെയ്തു.. നിലവിൽ, ബാക്കുവിലെ എബ്രാൽ കമ്മ്യൂണിറ്റിയിൽ ഏകദേശം 300 അംഗങ്ങളുണ്ട്.

ഇവിടുത്തെ മുസ്ലീങ്ങൾ പള്ളിയിൽ പോകുന്നതോ, മതപരമായ ചടങ്ങുകൾ നടത്തുന്നതോ കണ്ടിട്ടില്ല. യഹൂദന്മാരും വിഭിന്നരല്ല എന്നാണ് മനസ്സിലായത്.