രാഷ്ട്രം മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ജന്മദിനം ആഘോഷിക്കുമ്പോൾ, അഹമ്മദാബാദിലെ  നവജീവൻ പ്രസ്സ് ,ഒരു ചരിത്ര സ്മരണയിലും മേലെ  , ആ  പൈതൃകത്തിൻ്റെ ഏറ്റവും ശക്തമായ പ്രതീകങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്.,  അത് ഇന്നും ധാർമ്മികതയെ രൂപപ്പെടുത്തുന്ന  ജീവനുള്ള തുടിക്കുന്ന ശക്തിയാണ്.വാക്കുകളുടെ പരിവർത്തന ശക്തിയിലും പത്രപ്രവർത്തനത്തിൻ്റെ ധാർമ്മിക ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളിലും മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ആഴത്തിലുള്ള വിശ്വാസത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന സ്ഥാപനം.

അഹമ്മദാബാദിൻ്റെ ഹൃദയഭാഗത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ പ്രസ്സ് ഒരു അച്ചടിശാലയായും ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിൻ്റെ ഒരു സുപ്രധാന മുഖമായും വർത്തിച്ചു, അവിടെ മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ അഹിംസ, സ്വാശ്രയത്വം, ധാർമ്മിക സമഗ്രത എന്നീ ആശയങ്ങൾ അച്ചടിച്ച പദത്തിലേക്ക് വിവർത്തനം ചെയ്യപ്പെട്ടു.

1919-ൽ സ്ഥാപിതമായ നവജീവൻ പ്രസ്സ് ഇന്ത്യയുടെ സ്വാതന്ത്ര്യസമരകാലത്ത് ഒരു അച്ചടിശാല എന്ന നിലയിൽ മാത്രമല്ല, ഗാന്ധിയൻ ചിന്തയുടെ കേന്ദ്രമെന്ന നിലയിലും നിർണായക പങ്ക് വഹിച്ചു.

വിവേകശാലിയും പ്രസാധകനുമായ മഹാത്മാഗാന്ധി, സ്വാശ്രയത്വം, സത്യം (സത്യഗ്രഹം), അഹിംസ (അഹിംസ) എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള തൻ്റെ ആശയങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു മാധ്യമമെന്ന നിലയിൽ പ്രസ്സിൻ്റെ പ്രാധാന്യം മനസ്സിലാക്കി. നവജീവൻ, യംഗ് ഇന്ത്യ, ഹരിജൻ തുടങ്ങിയ പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങളിലൂടെയാണ് ഗാന്ധി ജനങ്ങളിലേക്കെത്തിയത്, അവർക്ക് വാർത്ത മാത്രമല്ല, കൊളോണിയൽ ഭരണത്തെ അറിയാനുള്ള ഒരു മാര്‍ഗമായി അത് .

ബ്രിട്ടീഷ് നിയന്ത്രിതമായ ,മാധ്യമങ്ങൾ പലപ്പോഴും വിമർശനാത്മക ഉള്ളടക്കം സെൻസർ ചെയ്യുകയോ അനുവദിക്കാതിരിക്കുകയോ ചെയ്ത ഒരു കാലഘട്ടത്തിൽ, നവജീവൻ സ്വതന്ത്രമായ സംസാരത്തിൻ്റെയും സമഗ്രതയുടെയും ഒരു വഴിവിളക്കായി മാറി. 1919 സെപ്തംബർ 7-ന് മഹാത്മാഗാന്ധി തൻ്റെ "തീവ്രമായ സർക്കാർ വിരുദ്ധ ആശയങ്ങൾ" പ്രസിദ്ധീകരിക്കാൻ മറ്റൊരു പ്രസ് ഉടമയും തയ്യാറല്ലെന്ന് വ്യക്തമായതിനെത്തുടർന്ന്.അഹമ്മദാബാദിലെ ഖമാസ ഗേറ്റിന് സമീപം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന നട്വര്‍ പ്രിൻ്റിംഗ് പ്രസിൽ നിന്ന് നവജീവന് വാരിക  വിലക്ക് വാങ്ങി, 

2,500 പ്രാരംഭ വരിക്കാരുമായി തുടങ്ങിയ , നവജീവൻ ആഴ്‌ചപ്പതിപ്പ് ഗുജറാത്തിലെ ഏറ്റവും ജനപ്രിയമായ പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങളിലൊന്നായി മാറി, 15,000-ത്തിലധികം വായനക്കാരെ നേടി, ആ കാലഘട്ടത്തിലെ ഏതൊരു ഗുജറാത്തി വാരികയുടെയും റെക്കോർഡാണിത്. നവജീവൻ പ്രസ്സിൻ്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങളിലൊന്നാണ് ഇന്ത്യയുടെ ഭാവിയെക്കുറിച്ചുള്ള മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ കാഴ്ചപ്പാട് വ്യക്തമാക്കുന്ന പ്രകടനപത്രികയായ ഹിന്ദ് സ്വരാജ്.

1909-ൽ മഹാത്മാഗാന്ധി ലണ്ടനിൽ നിന്ന് ഡർബനിലേക്കുള്ള തൻ്റെ യാത്രയ്ക്കിടെ എസ്എസ് കിൽഡൊണൻ കാസിൽ എന്ന കപ്പലില്‍ ഇരുന്നു 10 ദിവസം കൊണ്ട് ഹിന്ദ് സ്വരാജ് എഴുതി. വലംകൈ ക്ഷീനിച്ച്ചപ്പോള്‍  ഇടതുകൈകൊണ്ട് എഴുത്തിലേക്ക് മാറിയത് അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ  എഴുത്തിലുള്ള  ത്വര വ്യക്തമാക്കുന്നു . തുടക്കത്തിൽ ഗുജറാത്തിയിൽ എഴുതിയ ഹിന്ദ് സ്വരാജ് ആധുനിക നാഗരികതയെയും വ്യവസായവൽക്കരണത്തെയും വിമർശിക്കുകയും അഹിംസയിലൂടെ സ്വയം ഭരണത്തിനായി വാദിക്കുകയും ചെയ്തു.

മഹാത്മാഗാന്ധിയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, പ്രസിദ്ധീകരണം ഒരു ബിസിനസ്സോ പ്രചാരണത്തിനുള്ള ഒരു ഉപകരണമോ ആയിരുന്നില്ല -- അതൊരു ധാർമ്മിക ഉത്തരവാദിത്തമായിരുന്നു. മോശം നിലവാരമുള്ള അച്ചടി അക്രമത്തിന് തുല്യമാണെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞുത് പ്രശസ്തമാണ് . കാരണം അത് വായനക്കാരനെ വഞ്ചിക്കുന്നു. ടൈപ്പോഗ്രാഫി, നല്ല  കടലാസ് ,, ലളിതവും ശ്രദ്ധേയവുമായ പുസ്തക കവറുകൾ എന്നിങ്ങനെ അച്ചടിയില്‍   ഉയർന്ന നിലവാരം പുലർത്തണമെന്ന് അദ്ദേഹം ശഠിച്ചു.

മഹാത്മാഗാന്ധി തൻ്റെ പുസ്തകങ്ങൾ സാധാരണക്കാർക്ക് താങ്ങാനാവുന്നതായിരിക്കണമെന്ന് ആഗ്രഹിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ആത്മകഥയായ 'മൈ എക്‌സ്‌പെരിമെൻ്റ്‌സ് വിത്ത് ട്രൂത്ത്' എന്ന പുസ്തകത്തിന്‌  തുടക്കത്തിൽ 12 അണയായിരുന്നു വില, പ്രധാനപ്പെട്ട കൃതികൾ എല്ലാവർക്കും പ്രാപ്യമാക്കാനുള്ള അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ആഗ്രഹം പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്ന വില .

ഒരു ഗുജറാത്ത് ഗവേഷകൻ മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ വിട്ടുവീഴ്ചയില്ലാത്ത ധാർമ്മിക നിലപാടിനെ പറ്റി  ഓർമ്മിക്കുന്നു. ഗോഖലെയുടെ പ്രസംഗങ്ങളുടെ മോശം ഗുജറാത്തി വിവർത്തനം നവജീവൻ പ്രസ്സ് ഒരിക്കൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചപ്പോൾ, മഹാത്മാഗാന്ധിയോട് അതിനു അവതാരിക എഴുതാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടു., വിവർത്തനം അവലോകനം ചെയ്തപ്പോൾ, അത് യോഗ്യമല്ലെന്ന് അദ്ദേഹം പ്രഖ്യാപിക്കുകയും മുഴുവൻ ബാച്ചും നശിപ്പിക്കണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെടുകയും ചെയ്തു. വിവർത്തനത്തിന് 700 രൂപ ചിലവായി -- അക്കാലത്ത് ഗണ്യമായ തുക -- പക്ഷെ മഹാത്മാഗാന്ധി പിന്മാറാൻ തയ്യാറായില്ല, "ഈ മാലിന്യം പൊതുജനങ്ങൾക്ക് മുന്നിൽ വയ്ക്കുന്നത് അഭികാമ്യമാണെന്ന് നിങ്ങൾ കരുതുന്നുണ്ടോ?,"അദ്ദേഹം ചോദിച്ചു .

നവജീവന് പ്രസ്, മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ സമഗ്ര  തത്ത്വചിന്ത പോലെ, ഉടനടിയുള്ള നേട്ടത്തിനല്ല,, മറിച്ച് ദീർഘകാലം നിലനില്‍ക്കുന്ന ധാർമ്മികവുമായ സംവിധാനങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിലായിരുന്നു ശ്രദ്ധിച്ചത് . സ്വാശ്രയത്വത്തെയും സത്യത്തെയും കുറിച്ചുള്ള തൻ്റെ ആശയങ്ങൾ പ്രചരിപ്പിക്കാൻ അദ്ദേഹം മാധ്യമങ്ങളെ ഉപയോഗിച്ചു, പക്ഷേ അത് വലിയ വെല്ലുവിളികളെ നേരിട്ടു.. ഇന്ത്യൻ പൊതുജനങ്ങളിൽ മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ രചനകള്‍ സൃഷ്ടിക്കുന്ന  സ്വാധീനം ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരികൾ പെട്ടെന്ന് ശ്രദ്ധിച്ചു. 1922-ൽ അദ്ദേഹം യംഗ് ഇന്ത്യയിൽ വിമർശനാത്മക ലേഖനങ്ങളുടെ ഒരു പരമ്പര പ്രസിദ്ധീകരിച്ചതോടെ അദ്ദേഹത്തിനെതിരെ സർക്കാർ  രാജ്യദ്രോഹക്കുറ്റം ചുമത്തി. 

1922 മാർച്ച് 18 ന്, മഹാത്മാഗാന്ധി തൻ്റെ അനുയായികളോടൊപ്പം  കോടതിമുറിയിലേക്ക് നടന്നപ്പോൾ അഹമ്മദാബാദിലെ തെരുവുകളില്‍ ജനസമുദ്രം ഇളകി .. കുറ്റാരോപിതന്‍ ആയിട്ടും , അദ്ദേഹത്തോടുള്ള  ബഹുമാനം  പ്രകടമായിരുന്നു -- ജഡ്ജി ഉൾപ്പെടെ കോടതിമുറിയിൽ എല്ലാവരും അദ്ദേഹത്തെ എഴുനേറ്റു അഭിവാദ്യം ചെയ്തു.

ഈ വിചാരണ മഹാത്മാഗാന്ധിയെ തൻ്റെ ദൗത്യം പിന്തുടരുന്നതിൽ നിന്ന് തടഞ്ഞില്ല. തൻ്റെ പ്രസ്സ് കണ്ടുകെട്ടുകയും സാമഗ്രികള്‍  നശിപ്പിക്കുകയും ചെയ്‌തെങ്കിലും, മാധ്യമങ്ങൾ പൊതുനന്മയെ സേവിക്കണമെന്ന തൻ്റെ വിശ്വാസത്തിൽ നിന്ന് അദ്ദേഹം അണുവിട  വ്യതിചലിച്ചില്ല .. "മാധ്യമങ്ങൾക്ക് വലിയ  പങ്കുണ്ട്. അത് ജനങ്ങളുടെ ബൈബിളും ഖുറാനും ഗീതയും ഒന്നായി മാറണം" എന്ന് അദ്ദേഹം അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. പത്രപ്രവർത്തനം ധൈര്യത്തെ പ്രചോദിപ്പിക്കണം, ഭയമല്ല, മാധ്യമങ്ങൾ സ്വതന്ത്രമാകുമ്പോൾ മാത്രമേ സത്യം പറയാൻ കഴിയൂ എന്നും അദ്ദേഹം വിശ്വസിച്ചു.

നവജീവൻ പ്രസ്സ് ഇന്ന് ഒരു അച്ചടിശാല എന്നതിലുപരിയായി. മഹാത്മാഗാന്ധി നെഞ്ചേറ്റിയ മൂല്യങ്ങളുടെ-സത്യം, സ്വാശ്രയത്വം, അഹിംസ എന്നിവയുടെയും  ജീവനുള്ള സ്മാരകമായിനിലകൊള്ളുന്നു